Viêm da tiết bã

  1. Viêm da tiết bã là gì?

Viêm da tiết bã là bệnh da viêm thường gặp, mạn tính và tái phát. Bệnh thường ảnh hưởng đến những vùng có nhiều tuyến bã nhờn như da đầu, mặt và thân.

Bệnh có thể ảnh hưởng cà người lớn và trẻ sơ sinh. Đôi khi bệnh có những biểu hiện chồng lấp với vảy nến.

Gàu là một dạng viêm da tiết bã nhưng không có viêm. Đó là những mảng tróc vẩy trắng như cám trên da đầu.

  1. Nguyên nhân gây viêm da tiết bã:

Người ta vẫn chưa hiểu rõ về sinh bệnh học của căn bệnh này. Tuy nhiên có một sự liên quan giữa bệnh và sự tăng sinh của chủng nấm Malassezia thường trú trên da. Những sản phẩm chuyển hóa của chúng như acid béo oleic, malssezin, và indole-3-carbaldehyde có thể gây ra các phản ứng viêm. Thành phần lipid và chức nang của hàng rào bảo vệ da có thể ảnh hưởng đến biểu hiện của bệnh.

  1. Ai dễ bị viêm da tiết bã?

Viêm da tiết bã ở trẻ sơ sinh thường ảnh hưởng đến trẻ em dưới 3 tháng tuổi. Bệnh thường tự khỏi khi trẻ được 6-12 tháng.

Viêm da tiết bã ở người lớn thường gặp ở những người trẻ và người lớn tuổi. Nam bị nhiều hơn nữ.

Một số yếu tố có thể liên quan đến độ nặng của bệnh:

  • Da dầu
  • Tiền căn gia đình bị viêm da tiết bã hoặc vảy nến
  • Ức chế miễn dịch: người ghép tạng, nhiễm HIV hoặc bị lymphoma
  • Những bệnh lí tâm thần kinh như Parkinson, trầm cảm, liệt thần kinh mặt, tổn thương cột sống, loạn vận động muộn và một bệnh lí di truyên như hội chứng Down
  • Dùng PUVA liệu pháp
  • Thiếu ngủ, stress
  1. Lâm sàng:

a. Viêm da tiết bã ở trẻ sơ sinh:

Triệu chứng thường là vảy lan tỏa, dính trên da đầu. Hồng ban màu cá hồi, bề mặt có thể tróc vảy, lan xuống vùng nách hoặc nếp bẹn. Bệnh thường không ngứa nên không thấy trẻ quấy khóc, kể cả khi bệnh lan tỏa.

b. Viêm da tiết bã ở người lớn:

Bệnh thường ảnh hưởng đến da đầu, mặt (rảnh mũi, sau tai, phần trong cung mày) và vùng thân trên.

Những đặc điểm điển hình bao gồm:

  • Bùng phát vào mùa đông, cải thiện vào mùa hè.
  • Ngứa ít
  • Da vùng mặt giữa thường nhờn và khô
  • Mảng hồng ban khu trú, tróc vảy, giới hạn không rõ hoặc vảy lan tỏa trên khắp da đầu
  • Viêm mí mắt: mí mắt đỏ, tróc vảy.
  • Mảng hồng ban màu cá hồi, đóng vảy, giới hạn không rõ, ở vùng nếp 2 bên mặt
  • Mảng hồng ban tróc vảy dạng vòng hoặc hình cánh hoa ở vùng chân tóc và ngực trước
  • Phát ban ở vùng nách, dưới vú, nếp bẹn và các nếp sinh dục
  • Viêm nang lông ở má và vùng thân trên

Bệnh đôi khi lan rộng, ảnh hưởng cả da đầu, cổ và thân.

  1. Điều trị:

Thường sử dụng một số phương pháp:

  • Những thuốc tiêu sừng được dùng để loại bỏ vẩy như acid salicylic, acid lactic
  • Thuốc kháng nấm bôi được sử dụng để tiêu diệt nấm Malassezia như ketoconazole, ciclopirox dạng dầu gội hoặc kem. Lưu ý rằng có một vài chủng nấm kháng trị với nhóm azole. Trong những trường hợp đó có thể sử dụng kẽm pyrithione hoặc selenium sulphide.
  • Corticoid thoa dạng nhẹ có thể dùng trong 1-3 tuần để làm giảm các đợt viêm cấp
  • Thuốc ức chế calcineurin như pimecrolimus hoặc tacrolimus có thể được sử dụng nếu corticoid bị chống chỉ định, bởi chúng có rất ít tác dụng phụ trên da mặt.
  • Ở những trường hợp kháng trị trên người lớn, có thể sử dụng itraconazole, kháng sinh nhóm tetracycline hoặc quang liệu pháp. Isotretinoin liều thấp cũng cho thấy hiệu quả ở những trường hợp viêm da tiết bã trung bình đến nâng.

Ở vùng da đầu:

  • Những loại dầu gội có chứa ketoconazole, ciclopirox, selenium sulfide, zinc pyrithione, hắc ín và salicylic acid có thể dùng 2 lần mỗi tuần trong ít nhất 1 tháng và nếu có thể dùng lâu dài nếu cần thiết.
  • Corticoid thoa có thể giảm ngứa. Nên dùng mỗi ngày trong một vài ngày đầu và không nên dùng thường xuyên.
  • Thuốc ức chế calcineurin như tacrolimus có thể thay thế corticoid.
  • Hắc ín có thể thoa lên da đầu, vùng có vảy nhiều và giữ vài giờ trước khi gội.
  • Có thể kết hợp nhiều phương pháp với nhau

Vùng mặt, tai, cổ và ngực

  • Dùng các loại sữa tắm không có xà bông 1-2 lần/ngày
  • Dùng kem có chứa ketoconazole hoặc ciclopirox mội lần/ngày trong 2-4 tuần, có thể lặp lại nếu cần thiết
  • Kem có chứa hydrocortisone cũng có thể sử dụng, dùng 2 lần/ngày trong 1-2 tuần. Có thể sử dụng corticoid thoa dạng mạnh hơn nếu cần thiết.
  • Thuốc ức chế calcineurin như tacrolimus có thể thay thế corticoid.
  • Các loại thuốc chứa thảo mộc đang được dùng rất rộng rãi, nhưng hiệu quả của chúng thì không chắc chắn.

Điều trị ở trẻ sơ sinh:

  • Gội đầu bằng những loại dầu gội chuyên dùng cho trẻ em hoặc thoa các loại kem dưỡng ẩm, sau đó nhẹ nhàng làm sạch để loại bỏ vẩy. Vaseline có thể có hiệu quả. Trong trường hợp hồng ban lan tỏa, có thể sử dụng các loại thuốc chống nấm dạng bôi.